 |
Ukrayna, uzun vadeli hayatta kalmayı sağlamak için bağlayıcı güvenlik garantileri talep ediyor. Müttefikler hemen hemen bunu halletmeye hazır değiller.
Mevzuyla ilgili aylarca devam eden görüşmelere karşın, Batı ittifakı öğrenci iyi mi cevap verileceği mevzusunda hâlâ neredeyse her mevzuda bölünmüş durumda. beş Avrupalı diplomata nazaran.
Ukrayna’nın katılmaya can attığı NATO bu konuşmayı yapmalı mı? Yoksa dünyanın en büyük askeri güçleri bireysel taahhütler mi vermeli? NATO üyeliği dışındaki herhangi bir güvence kıymetli midir?
Ve yetkililer merak ediyor, bir “güvenlik garantisi” ne oluşturur?
Diplomatlar, müttefiklerin mühim bir NATO zirvesi için Vilnius’ta toplanmalarına bir tek beş hafta kalmış olmasına karşın, tüm bu soruların yanıtsız kaldığını söylediler. Ukrayna, zirveyi bir tür son tarih olarak belirledi ve müttefikleri görüşmede Ukrayna’nın NATO’ya girmesine izin verme ve yol süresince güvenlik garantileri sağlama mevzusunda açık taahhütlerde bulunmaya zorladı.
Ukrayna’nın Avrupa Entegrasyonundan Görevli Başbakan Yardımcısı Olha Stefanishyna, “Ukrayna, NATO’dan ‘hayır’ duyan dünyadaki en deneyimli ülkedir” diye yakındı.
“Ukrayna’nın NATO üyeliğinin kaçınılmaz olduğu ve bir tür pazarlık kozu olmayacağı mevzusunda netliğe ihtiyacımız var.”
Kiev’in destekçileri bu yüzden garip bir gerçekle boğuşuyor: pek bir çok şu anda Ukrayna’ya NATO’ya katılım için somut bir takvim vermek istemiyor. Fakat bununla beraber Ukraynalıları hayal kırıklığına uğratmış ya da yeni bir istilaya karşı savunmasız bırakmak istemiyorlar.
Netice olarak, bazı Batı Avrupalı liderler güvenlik garantileri için giderek daha çok zorlanıyor ve üyelik hakkında daha iyimser bir dil sunuyor. Sadece retoriğin altında, gerçek planlama karışık – bu, Ukrayna’da sahada şiddetli çatışmalar sürerken, çeşitli hükümet gruplarını aynı sayfada bir araya getirmenin zorluğunun bir yansıması.
Kıdemli bir Doğu Avrupalı dış ilişkiler uzmanı, iç ittifak düşüncesini tartışmak için kimliğinin gizli saklı tutulmasına izin verdi, “Kimi zaman,” dedi, “niçin bahsettiğimizi idrak etmek zor.”
seçenek spektrumu
Ukrayna, NATO liderlerinden Kiev’e savaştan sonrasında katılım için bir yol haritası ve ayrıca Batı başkentlerinden somut güvenlik garantileri vermelerini istiyor.
Son günlerde bazı Batılı liderler, güvenlik garantilerinin gerekliliğine en azından sözde bağlılık gösterdiler.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “İsrail seçimi güvenlik garantileri ve tam teşekküllü güvenlik garantileri içinde bir şeyi” destekledi. [NATO] üyelik”, müttefiklerin senelerdir İsrail’e akıttığı hususi askeri desteğe atıfta bulunuyor. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak da kendi muğlak taahhüdünü ekledi ve müttefiklerin “Ukrayna için uzun vadeli güvenlik düzenlemeleri yaptığımızdan güvenli olmak istediğini” söylemiş oldu.
Sadece mevcut ve eski yetkililer, güvence verme mevzusunda yada bunların neyi doğuracağı ve hangi formatın kullanılabileceği mevzusunda düşünce birliği olmadığını söylüyor.
Eski bir NATO genel yazman yardımcısı olan Camille Grand, ” Yelpazenin bir ucunda, ” dedi, tam NATO üyeliği. Bu seçenek, 5. Madde’nin kati garantisini bununla beraber getirir: Bir müttefike meydana getirilen hücum tüm müttefiklere yapılmış sayılır.
Spektrumun öteki ucunda, Ukrayna’ya Rusya, ABD ve İngiltere’den gevşek güvenceler veren zayıf 1994 Budapeşte Muhtırası benzer biçimde “kağıt garantiler” olarak kabul edilebilecek şeyler bulunduğunu belirtti.
Arada, ikili anlaşmalardan fiili siyasal taahhütlere kadar pek fazlaca “varyant” bulunduğunu ve aslolan zorluğun “doğru noktayı” bulmak bulunduğunu söylemiş oldu.
Masadaki önerilerden biri, Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy’nin ofisinin eski NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen ile beraber geliştirdiği bir konsept olan sözde Kiev Güvenlik Anlaşması. Bu plan, çekirdek bir bağlaşık grubunun Ukrayna’nın savunmasını senelerce hem askeri hem de askeri olmayan yardımla güçlendirmek için bağlayıcı taahhütlerde bulunmasını elde edecektir.
Ayrı bir gelişmede, bir grup eski üst düzey Batılı müdafa yetkilisi ve akademisyen de uzun vadeli işbirliğine ve Ukrayna’nın kendi müdafa sanayisini hızla genişletmesine destek olmaya odaklanan bir düşünce ortaya attı.
Bununla birlikte NATO genel yazman yardımcısı olarak da vazife icra eden eski bir üst düzey ABD yetkilisi olan Alexander Vershbow, bunun “ABD’nin İsrail’e yönelik müdafa taahhüdüne benzer” olacağını söylemiş oldu. Salı günü Brüksel’de düzenlemiş olduğu bir konferansta, bunun Ukrayna’nın NATO’ya katılmasına kadar “geçici” bir düzenleme olarak hizmet edeceğini de sözlerine ekledi.
Gene de yetkililer, politikacıların artık “garantiler” ve “güvenceler”den bahsederken aslına bakarsak silahları ve eğitimi devam ettirme taahhütlerinden bahsettiklerini söylüyorlar – Ukrayna’nın savunmasına yönelik somut vaatlerden değil.
Orta Avrupa’dan üst düzey bir dış ilişkiler uzmanı, “Garantilerden fazlaca güvenceleri duyuyoruz” dedi. “Her şey kendilerini savunabilmeleri için uzun vadeli araçlar sağlamaya bağlı görünüyor.”
Batı Avrupalı bir dış ilişkiler uzmanı şu görüşe katıldı: “Birçoğumuz ‘güvenlik güvenceleri’ hakkında konuşmayı tercih ediyoruz.”
Bu iyi mi sonuçlanacak?
Sadece daha çok tabanca için verilen sözler tam olarak Ukrayna’nın istediği benzer biçimde değil.
Bunun yerine, Moldova’da Avrupalı liderlerin huzuruna bizzat çıkmış olduğu zamanlar da dahil olmak suretiyle Zelenskyy’nin giderek artan yalvarışları, NATO’ya bir basamak taşı olan sarsılmaz taahhütler içindi.
Ukrayna başbakan yardımcısı Stefanishyna, Ukrayna’nın Rusya’nın işgalini izleyen haftalarda kendi NATO tekliflerini sunduktan sonrasında Finlandiya ve İsveç’in almış olduğu askeri taahhütlere benzer bir şey tasarım ettiğini belirtti.
O zamanlar, Rusya’nın yakında ittifakın bağlayıcı 5. Madde karşılıklı müdafa hükmü altına girebileceklerini bilerek, müracaat ile katılım arasındaki süreyi iki ülkenin peşine düşmek için kullanabileceği korkusu vardı. Birkaç büyük NATO gücü, Rusya sınırı geçerse devreye gireceklerini belirterek boşluğu doldurdu.
Stefanishyna, “Finlandiya ve İsveç örneğini izleyerek net güvenlik garantilerine ihtiyacımız var” dedi. Stefanishyna, bu garantilerin “Ukrayna’nın NATO’ya fiili iştirakından önceki geçiş periyodu için, toplu savunmaya ilişkin 5. Maddenin bizim için geçerli olacağı vakit” geçerli olması icap ettiğini de sözlerine ekledi.
Sadece bu, probleminin bir parçası.
Diplomatlar, garantilerin mi güvencelerin mi NATO’nun Ukrayna’nın hedefi hakkında konuşmasının bir parçası olması gerektiği mevzusunda bölünmüş durumdalar. Şimdiye kadar, tartışmaları takip eden bir çok şahıs, garantiler hakkında irdelemenin büyük olasılıkla NATO çerçevesi haricinde gerçekleşeceğini söylüyor.
İttifak başkanı Jens Stoltenberg Çarşamba günü Ukrayna için potansiyel garantiler sorulduğunda, “NATO güvenlik garantileri 5. Maddedir, tam üyeliktir” dedi. “Ukrayna ile bazı müttefikler içinde ikili anlaşmalar mevzusunda da görüşmeler ve istişareler bulunduğunu biliyorum” diye ekledi.
Sadece mevzu resmi olarak NATO’nun gündeminde olmasa bile, müttefikler Temmuz’daki zirvelerine hazırlanırken güvence tartışması artık her insanın aklında.
“Her ne olursa olsun [guarantees] Orta Avrupa’dan üst düzey bir dış ilişkiler uzmanı, NATO bildirisinde bahsedilsin yada belirtilmesin, ergonomik olarak ittifak üstünde dolaylı bir etkiye haiz olacaklar, bu yüzden bu mevzuyu gündeme getirmek ve bunun bir NATO problemi değilmiş benzer biçimde hareket etmek destek olmaz.
Bazı yetkililer için, güvenlik güvenceleri üstüne meydana getirilen münakaşa, aslına bakarsak mühim bulunduğunu söyledikleri tek garantiden, şu demek oluyor ki nihai NATO üyeliğinden uzaklaştırıyor.
“Ukrayna’ya gerçek ikili güvenlik garantileri sağlamayı ciddi olarak düşünen herhangi bir ülke var mı? Yalnızca 5. Madde meseleyi güvence eder,” dedi Doğu Avrupa’dan ilk dış ilişkiler uzmanı.
Bu dış ilişkiler uzmanı, uzun vadeli tabanca teslimatlarının “bir güvenlik garantisi olmadığını” savundu.
Clea Caulcutt raporlamaya katkıda bulunmuş oldu.
