Bu makaleyi dinlemek için oynat’a basın
Suni zeka tarafınca seslendirildi.
KYIV — Ukrayna ve Belarus muhalefetinin ortak bir düşmanı var – Rusya – fakat karşılıklı husumet Moskova’ya karşı her türlü ortak cepheyi rayından çıkarıyor.
Belaruslu karşıcılık liderleri, Kiev’i ortaklaşa iş yapmak ve hatta muntazam bir halde kontakt oluşturmak mevzusunda isteksiz olmakla suçluyorlar.
Bir çekici Geçen yıl sürgündeki Belarus karşıcılık lideri Sviatlana Tsikhanouskaya’nın Ukrayna’nın “demokratik Beyaz Rusya ile ittifak kurması, beraber savaşım etmesi ve Belarus direnişini desteklemesi” yönündeki sözleri sessizlikle karşılandı.
Ayrıca Kiev, Beyaz Rusya’nın otoriter lideri Aleksandr Lukaşenko’nun Ukrayna’ya karşı cenginde ordusunu Rusya’nın safına atmasını engellemeye çalışıyor. Ukrayna hükümeti, Belarus muhalefetinin insanları sokaklara çıkaramaması ve Lukashenko’yu istikrarsızlaştırma mevzusundaki beceriksizliğinden de etkilenmiş durumda.
Zelenskyy’nin danışmanı Mykhailo Podolyak, POLITICO’ya verdiği demeçte Kiev, Belarus muhalefetinin “Belarus toplumu üstünde ne örgütsel ne de entelektüel bir etkiye haiz olmadığına” inanıyor.
Mevzu, Vladimir Putin’in Rusya’sının en görünür müttefiki olan Beyaz Rusya’ya ek yaptırımlar uygulamaya yönelik yavaş ilerleyen AB çabası söz mevzusu olduğunda, gerilim aşikardır.
Başlangıçta Belarus paketinin, petrol türevi ürünlerde bu ayın başlarında yürürlüğe giren fiyat tavanıyla aynı zamana denk gelmesi gerekiyordu, sadece Belarus, gübre ithalatı sebebiyle çıkan kavganın arkasından kurtuldu. Belarus muhalefeti, çıkmazdan Ukrayna lobiciliğini görevli tutuyor – Kiev bunu reddediyor.
“Ukrayna ve Batı’yı tutarlılığı korumaya ve Lukashenko rejimiyle bir tür gizli saklı anlaşmaya girmemeye çağırıyoruz. Sözünü tutmayacak,” dedi Tsikhanouskaya POLITICO’ya.
Daha minik kusurlar ve tahrişler de vardır.
Ocak ayında, Polonya ve Litvanya cumhurbaşkanları, 1863’te Rus yönetimine karşı şimdi Polonya, Litvanya, Beyaz Rusya ve Ukrayna’yı oluşturan toprakları kasıp kavuran bir isyanın liderlerinden önde gelen Kastuś Kalinoŭski’yi anmak için Varşova’da bir merasim düzenlediler. Ukrayna ordusuyla beraber Rusya’ya karşı savaşan Belaruslu gönüllülerden oluşan bir alay onun adını taşıyor.
Ukrayna büyükelçisi de oradaydı ve Zelenskyy’nin konuşmasını okudu fakat orada bulunan Tsikhanouskaya konuşmadı.
Şimal tehlikesi
Lukashenko, ordusunu muharebeye iştirak etmesi için göndermese de, ülkesinin Rusya tarafınca bir hazırlık noktası olarak kullanılmasına izin verdi. Moskova’nın geçen yıl 24 Şubat’taki ilk saldırısı, Beyaz Rusya’dan Kiev’e doğru bir takım asker gönderdi. Lukashenko ek olarak hava üslerinin Ukrayna’ya tayyare ve roket göndermek için kullanılmasına izin veriyor, Rus birlikleri Belarus’ta eğitim görüyor ve Rusya’ya yardım etmek için askeri araç-gereç gönderiyor.
Kiev, Beyaz Rusya’da toplanan artan sayıda Rus askerine ihtiyatla bakıyor.
Zelenskyy geçen ay “Belarus’un bağımsızlığını kaybetmemesi ve kimsenin etkisine karşın bu utanç verici muharebeye katılmaması bizim için oldukca mühim” dedi.
Sadece Kiev şu anda kuzeyden başka bir hücum tehlikesinin sınırı olan bulunduğunu düşünüyor.
“Harbe hazır bir tek 15.000-20.000 ustalaşmış Belarus askeri ve Belarus’ta 1,5-2 aylık eğitim almış 15.000 kadar dönüşümlü Rus askeri görüyoruz. Ek olarak bazı füzesavar ve uçaksavar bileşenlerini de görüyoruz. İşte bu kadar” diyen Podolyak, bir hücum gücünün minimum 70 bin asker toplaması icap ettiğini de sözlerine ekledi.
Sadece Lukashenko’nun potansiyel tehlikesi, Ukrayna hükümetinin muhalefetle ayak oyunu oynayarak onu rahatsız etme riskini almak istemediği anlamına geliyor.
Lukashenko bu hafta tehdit edilirse misilleme yapacağını altını çizdi.
“Şu ana kadar Beyaz Rusya topraklarından Ruslarla beraber savaşmaya hazırım: Eğer oradan tek bir asker bile halkımı öldürmek için Beyaz Rusya topraklarına gelirse. Beyaz Rusya’ya saldırırlarsa, yanıt en acımasız olacak” dedi.
Kuvvetsiz karşıcılık
Tsikhanouskaya, Lukashenko tarafınca çalınan 2020 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ana karşıcılık adayıydı. Seçimin arkasından gerçekleşen kitlesel sokak protestoları, iktidarı elinde tutmasını sarstı, sadece muhalefete şiddetle baskı yaparak karşılık verdi; binlercesi hapiste ve liderler ya hapiste ya da sürgünde.
Tsikhanouskaya, zamanının çoğunu Batı’da destek toplamaya emek harcayarak geçirdi. Rusya’nın geniş kapsamlı işgalinden ilkin bile Zelenskyy’nin ofisinin onunla oldukca azca teması vardı. Bunun tek istisnası, geçen yıl Zelenskyy’nin danışmanı olan Oleksiy Arestovych ile yapmış olduğu kısa görüşmeydi.
Tsikhanouskaya, kendisi ve öteki karşıcılık liderlerinin, Lukashenko rejimini Belarus halkından ayırarak Ukrayna’daki popüler tutumları değiştirmede bir miktar başarı göstermiş olduklarını söylemiş oldu.
“Ukraynalıların Beyaz Rusya’daki durumu, baskıları esasen bildiklerini düşündük. Sadece savaşın başlamasından sonrasında, Ukrayna’da asla kimsenin Beyaz Rusya’daki durumu izlemediğini keşfettik. Savaştan ilkin Lukashenko Ukrayna’da popüler bir politikacıydı: İnsanlar Belarus’taki leziz sütleri ve iyi yolları övdü” dedi Tsikhanouskaya.
Sadece Ukrayna liderliği ile ilişkiler sınırı olan kalıyor ve Belarus muhalefeti Kiev’in Lukashenko’dan kopmayarak hata yaptığını düşünüyor.
“Ukrayna makamlarının Lukashenko’yu kışkırtmak istemediklerini anlıyoruz. Fakat bunun onu durduracağına dair düşünceler var ise yanılıyorlar. 2022’nin başlangıcında Ukrayna’ya hücum olmayacağına dair yemin etti. Bunun neye yol açtığını biliyoruz, ”dedi Tsikhanouskaya bir Telegram gönderisinde.
Ayrıca Zelenskyy’nin ekibi, Belarus muhalefetinin etkinliği hakkında sert konuşuyor.
Podolyak, “Koalisyonlar oluşturmak ve sürgündeki hangi bakanlık pozisyonunu kimin dolduracağı mevzusunda devamlı görüşme etmek oldukca iyi,” dedi. “Sadece bu alternatif Belarus’un somut fiil açısından ne olduğu hakkında bir düşünce edinmek istiyoruz. Bu alternatif gerçekte neyin üstüne inşa edilmiştir?”
Savaşın ilk günlerinde Ukrayna hükümetinin Belarus muhalefetinin büyük bir harp karşıtı protesto hareketini harekete geçirebileceğine dair beklentileri bulunduğunu da sözlerine ekledi.
“Bunun olacağını hakikaten düşündük. Fakat bunun Belarus’a nazaran bir şey olmadığı ortaya çıktı… Halkı, ülkenin bir fetih savaşına katılmaması gerektiğine ikna edemediler.”
