Etiket: insani

Dağlık Karabağ — Dağlık Karabağ yolundaki ilk denetim noktasında ağır kışlık ceketler giymiş bir grup Ermeni askeri aylak aylak duruyor, bazıları sigara içiyor, bazıları arkalarındaki dağlara bakıp Azerbaycan askerlerinin atış mevzileri kurduğunu söylüyor.

Otuz yıl süresince bu otoyol, Azerbaycan’ın internasyonal kabul görmüş sınırları içinde, sadece Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana etnik Ermeni çoğunluğu tarafınca tutulan ayrılıkçı bölgeye giriş ve çıkış icra eden tek yol olmuştur.

Sadece şimdi, kargo tedarik kamyonlarının, otobüslerin ve bagaj yüklü eski Lada’ların tertipli trafiği durma noktasına geldi ve nöbetçi gardiyanlar, Rus sulh gücü konvoyunun ve ara sıra Kızıl Haç misyonunun gümbürtüsünün arkasından konvoyu izliyor. .

Geçen ay, Dağlık Karabağ’ı Ermenistan’a bağlayan sözde Laçin koridoru kapatıldı ve orada yaşayan 100.000 kadar insan, besin, ilaç ve öteki temel ihtiyaçların azalmasıyla etkili bir kuşatım altında kaldı.

Bölgenin fiili başkenti Stepanakert’te yaşayan 39 yaşındaki blog yazarı Marut Vanyan, “Son iki gündür mağazalarda neredeyse yiyecek bir şey bulamıyorum” dedi.

“İlk ilkin kaybolan sebzeler ve taze meyvelerdi. Artık raflarda bir tek alkol kaldı, başka bir şey kalmadı. Sabahları mahalli çiftliklerden birazcık süt ve yoğurt geliyor fakat fazlaca süratli gidiyor” dedi.

“İnternette her insanın tek konuşmuş olduğu ilaç yada bir çuval patatesin nereden alınacağı. Kırsal kesimde insanların inekleri ve tavukları var fakat nüfusun yarısı başkentte yaşıyor ve burada işler fazlaca zor.”

Sovyet sonrası soğukluk

Bu, Cenup Kafkasya’nın bir bölgesi olan ve Ermenistan ile Azerbaycan içinde uzun süredir etnik ve bölgesel bir anlaşmazlıkla boğuşan Dağlık Karabağ mevzusunda ortaya çıkan ilk çatışma değil.

1990’larda SSCB çöktüğünde, Ermeni güçleri komşu Sovyet Cumhuriyeti’nde etnik Ermenilerin yaşamış olduğu bölgelerin kontrolünü ele geçirmek için harekete geçti ve her iki tarafın da atalarının toprağı olarak görmüş olduğu topraklar üstünde Azerbaycan birlikleriyle kanlı çatışmalara girdi.

Onlarla beraber yaşayan yüz binlerce etnik Azeri yerinden edildi yada öldürüldü ve bölge ortalama 30 yıl süresince tanınmayan Artsakh Cumhuriyeti olarak yönetildi, müdafa hatlarının arkasına kapatıldı ve Ermenistan’dan yalnızca bir dağ yolundan erişilebilir.

Her şey 2020’de, Azerbaycan tankları ve askerlerinin mayın döşeli sınırı geçerek toprak parçalarını geri alması ve Karabağ Ermenilerine yalnızca Stepanakert ile çevredeki bazı kasaba ve köylerin kontrolünü bırakmasıyla değişti.

Çok büyük petrol ve gaz gelirleriyle canlanan ve müttefiki Türkiye’den gelişmiş donanım sağlanan Azerbaycan’ın başkenti Bakü’deki kuvvetler, Ermenistan’ın yetersiz donanımlı askerlerini hızla alt etti.

Kremlin’in aracılık etmiş olduğu bir ateşkes, 1.500 Rus sulh gücünün tampon görevi yapmak ve şimdi her iki tarafta Azerbaycan’ın elindeki mevzilerle çevrili Karabağ Ermenileri için yaşamsal bir cankurtaran halatı olan Laçin koridorunu denetlemek suretiyle konuşlandırıldığını görmüş oldu.

Fakat şimdi, görünüşe nazaran Rus sulh güçleri koridoru açık tutamıyor ya da tutmak istemiyor. 12 Aralık’ta, bir çok görünürde eko-aktivizm kaydı olmayan, kendilerini Azerbaycanlı çevre protestocusu olarak tanımlayan bir grup, Moskova’nın askeri birliği izlerken tel örgüleri geçti ve otoyolda kamp kurdu.

Carnegie Europe’da kıdemli bir araştırmacı ve çatışma üstüne birkaç kitabın yazarı olan Tom de Waal’a nazaran, göstericiler “çok açık ki oraya Bakü’deki hükümet tarafınca gönderilmişti” ve onları Rusya’nın Kırım’ı işgal etmek için gönderilmiş olduğu “minik yeşil adamlar”a benzetiyordu. 2014 senesinde işgal ettiğini inkar ederken.

zehirli atmosfer

Azerbaycan, yetkililerle protestoların yolun kullanımını engellemediğini korumak için çaba sarfediyor iddia etmek kuşatım hitabı “düzmece haber” dir. Hükümet sözcüleri ve devlet medyası çeşitli şekillerde Laçin koridorunun trafiğe açık bulunduğunu, Ruslar tarafınca kapatıldığını yada bizzat Karabağ Ermenileri tarafınca kapatıldığını iddia ettiler.

Sadece bununla birlikte Ermeni tarafını, Dağlık Karabağ’da çevreyi kirleten yasadışı madenlerden çıkan altını karayolu üstünden ihraç etmek ve kara mayınları benzer biçimde askeri teçhizat getirmek için kullanmakla suçluyorlar.

Koridoru kapatan eko-protestoya katılanlardan Adnan Hüseyin, “Taleplerimiz karşılanana kadar burada olacağız” dedi. Grubunun Rus sulh güçleri ve Kızıl Haç tarafınca sağlanan insani yardım için kenara çekildiğinde ısrar etti.

Sadece Stepanakert’teki yetkililer, Ermenistan’dan Artsakh’a her gün 400 ton besin ve ilaç geldiğini belirtiyor. “Bir yada iki ilaç otomobilinin insani kriz sorununu çözebileceğini düşünmek mantıksız.”

Ermenistan’daki Tegh denetim noktasından sahadan açıkça görülen şey, erzakların çoğunun geçmediği ve Ermenistan Dışişleri Bakanlığı’nın uyarı seyrek sözü geçen dağlık bölgede kıtlık riskinin artık “somut” olduğu.

İnsani durumun hızla kötüleşmesiyle beraber, aralarında Soykırım İzleme Örgütü’nün de bulunmuş olduğu bir düzineden fazla sivil cemiyet kuruluşu, etnik temizlik için tüm koşulların yerine getirilmiş olduğu uyarısında bulunmuş oldu.

Grup yapmış olduğu açıklamada, “Mevcut kuşatım, Soykırım Sözleşmesi’nin sözleriyle, kasıtlı olarak ulusal, etnik, ırksal yada dinsel bir grubun tamamen yada kısmen sonunu getirmek için hesaplanan yaşam koşullarına maruz bırakmak için tasarlanmıştır” dedi. .

küresel serpinti

Rusya savaşıyla meşgulken, öteki küresel oyuncular güç boşluğuna giriyor.

Türkiye, müttefiki Azerbaycan’a tüm gücüyle destek verdi; İran ise yakın ortağı Ermenistan’ı destekledi ve yakın çevresinde herhangi bir değişiklikten korkuyor.

2022’nin son günlerinde, BM Güvenlik Konseyi’nin, sürekli üye Fransa’nın Azerbaycan’ı kınaması için bastırdığı krizle ilgili ortak bir izahat yapmayı düşündüğü bildirildi. O zamandan beri hem Ermenistan hem de Azerbaycan’dan meydana getirilen açıklamalar, beş sürekli üyeden önde gelen Rusya’nın hareketi fiilen engellediğini ima etti.

Ermenistan’ın başkenti Erivan’daki siyasetçiler, Moskova’nın eylemsizliği olarak gördükleri duruma sert tepki gösterdiler ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, bölgede konuşlanmış Rus birliklerini “Dağlık Karabağ bölgesindeki nüfusun azalmasına sessiz şahit olmak” ile suçladı. Ermenistan, Cenup Kafkasya’yı da tesir alanı içinde gören Kremlin’i açıkça küçümseyerek fazlaca uluslu bir sulh gücü yada informasyon toplama misyonu çağrısında bulunuyor.

Ermenistan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Vahan Hunanyan, POLITICO’ya yapmış olduğu açıklamada, internasyonal ortaklardan Azerbaycan üstünde “somut baskıya” gerekseme bulunduğunu yazdı. “ABD ve AB’den gelen bildiri açık olmalı: Azerbaycan’ın yeni saldırganlığı su götürmez bir halde kabul edilemez ve tolere edilmeyecek ve mevcut anlaşmaların herhangi bir halde ihlali siyasal ve ekonomik neticelerle karşılanacaktır.”

Sadece Bakü, dışarıdan müdahale yada tesir olasılığını devamlı olarak reddetti. Ülkenin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Aykhan Hajizade, “Azerbaycan toprakları ortalama 30 senedir Ermenistan tarafınca askeri işgal altında bulunuyor” dedi.

“Bu dönem süresince Azerbaycan, internasyonal örgütleri bu bölgelere informasyon toplama misyonları göndermeye çağırıyordu. Buna Ermenistan ısrarla karşı çıktı.” Azerbaycan’da etkinlik gösteren herhangi bir internasyonal örgütün Bakü’nün rızasına ve “egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermesine” ihtiyacı olacağını da sözlerine ekledi.

AB’yi harekete geçirmek

Rusya’nın eylemsizliğinin arka planına karşı, birkaç Batılı ülke ablukayı sona erdirmek için harekete geçti.

ABD Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price Aralık ayında “Azerbaycan hükümetini koridorda özgür dolaşımı tekrardan tesis etmeye çağırıyoruz” dedi. “İlerlemenin yolu müzakerelerden geçiyor.”

Birleşik Krallık ve bir avuç öteki Avrupa ülkesi o zamandan beri bu yorumları yinelerken, AB Dış İlişkiler Servisi sözcüsü Peter Stano dedim Brüksel, Azerbaycan’a “hareket özgürlüğü ve güvenliğini sağlaması” için baskı yapacaktı.

Sadece bazıları Brüksel’in insani kaygılar mevzusunda yeterince çaba göstermediğine inanıyor. Fransız milletvekili ve Avrupa Parlamentosu Güvenlik ve Müdafa Alt Komitesi başkanı Nathalie Loiseau, POLITICO’ya ablukanın “yasadışı, acımasız ve Bakü’nün toprakların Azerbaycan’a ilişik olduğu iddiasıyla tutarsız” bulunduğunu söylemiş oldu.

“Hangi ülke kasıtlı olarak kendi halkının yiyecek yada ilaç almasını engeller?”

“Şimdi bir insani yıkım yaklaşıyor, Laçin koridorundaki Rus ‘sulh güçleri’ ne yapıyor? Hiçbir şey, dedi Loiseau. “Internasyonal cemiyet, Rusya’nın barışçı bir taraf olmadığını sadece Cenup Kafkasya’daki çatışmayı uzattığını ve artık güvenilir bir erkek oyuncu olmadığını anlamalı.”

Ek olarak, AB’nin Azerbaycan’dan gelen büyük bir enerji alıcısı olduğuna dikkat çekti. “Sesimizi mühim kılıyor. Evrensel değerleri savunmaktan çekinmemeliyiz. Biz yapmazsak kim meydana getirecek?”

Yeşiller/EFA grubundan bir milletvekili ve hem Ermenistan parlamento delegasyonu hem de AB-Azerbaycan İşbirliği Konseyi üyesi olan Markéta Gregorová daha da ileri giderek POLITICO’ya şunları söylemiş oldu: “Müzakerelere yardım ederken daha büyük bir rol oynayabiliriz.”

“Her iki ülkeyle fazlaca sayıda ekonomik ve öteki ilişkimiz olduğu göz önüne alındığında, onları ikna edebileceğimiz yollar var fakat bu tarz şeyleri kullanmıyoruz.”

Avrupa Parlamentosu’nda daha fazlasının yapılması gerektiğine dair ortak bir anlayış bulunduğunu da sözlerine ekledi. “Sadece Komisyon ve Konsey’in ne halletmeye karar verdiğine birazcık bağlıyız.”

Gregorová’ya nazaran, geçtiğimiz yaz Brüksel ile Bakü içinde imzalanan ve yaptırım uygulanan Rus arzını ikame etmek amacıyla naturel gaz ithalatını hızlandırmak için imzalanan bir antak kalma, AB’nin baskı uygulama kabiliyetini baltaladı. “Azerbaycan gazıyla ilgili mutabakat zaptı göz önüne alındığında, bunun bir tesiri olduğu ve tepkinin fazlaca daha zayıf ve yavaş olduğu açıktır.”

Bölgesel güçler bundan sonrasında ne yapacaklarına karar verirken, ayrılıkçı bölgede sıkışıp kalanlar için varoluşsal bir tehdit hayaleti büyüyor.

“Biz et ve kanız. Yiyecek yiyecek istiyoruz, düzgüsel hayatlar yaşamak istiyoruz” dedi Stepanakert merkezli blog yazarı Vanyan. “Fakat bununla birlikte hepimiz gidecek başka yerimiz olmadığını biliyor. Sorun yiyecek meselesi değil, sorun Karabağ meselesi: olmak ya da olmamak.”